Poznań zaliczany jest do jednego z najstarszych miast w Polsce. Może poszczycić się niesamowicie bogatą historią i licznymi atrakcjami turystycznymi. Ponadto w starych dzielnicach tego miasta nadal możesz spotkać wiele wypowiedzi gwarowych. Dawniej gwara poznańska była używana zazwyczaj wokół Poznania i na jego przedmieściach. Dziś dogadują się w niej mieszkańcy Poznania i miejscowości wielkopolskich. Wszystko przez wzgląd na to, że gwary obu miast są do siebie niesamowicie zbliżone. Poznaj słownik gwary poznańskiej od A do Z.
Gwara poznańska – słownik od A do Z
A
afa – małpa
ajntop – potrawa z jednego garnka jednodaniowa, najczęściej gęsta zupa
ajzol – kawałek żelaza, element metalowy
akuratny – porządny, dokładny, staranny
ancug – garnitur
antrejka – weranda, przedpokój
B
bachać się – kąpać się
badejki – kąpielówki
baka – policzek
bamber – chłop, zwłaszcza bogaty, prostak
bana – pociąg
bauer – gospodarz
bejmy – pieniądze
bimba – tramwaj
blałka – wagary
blubrać – ględzić
blubry – brednie, bzdury
blyce – okulary
brachol – brat
brecha – łom
brechtać się – taplać się w wodzie
bręczeć – marudzić
brękot – maruda
bryle – okulary
bąbas – dziecko
bździągwa – pluskwa, coś małego; osoba ciągle narzekająca
C
chabas – mięso
chaps – kęs
chęchy – zarośla, krzaki, miejsce zaniedbane, podejrzane
chochla – łyżka wazowa, czerpak
chlabra – plucha, błoto
chapać – ciężko pracować
churchlać/churchać – kaszleć
cięgiem – ciągle
cug – przeciąg, podmuch
cug – pociąg
Ć
ćmik – papieros
ćpać, ćpić – rzucać
D
deczka – kocyk, serweta
drabka – drabina
dracheta – latawiec
drygać – bać się
drynda – taksówka
dudki – pieniądze
dudlać – płakać
dudy – płuca
dycht – całkiem
dynks – rzecz, której nazwy mówiący nie zna
E
ejber – łobuz
eka – narożnik, kąt, banda
F
fafoły – męty, cząstki stałe w cieczy
fefry – strach
fest – dobry, udany
fif – żart, figiel
fifny – zgrabny, szykowny
fleja – flejtuch
fogelka – plac zabaw
frechowny – bezczelny
funcka – lampa
futer – pożywienie
fyrać/fyrnąć – uciekać, uciec
G
gajgi – skrzypce
galart – galareta z mięsa
gamuła – gamoń
ganc – zupełnie, całkiem
gibać się, gibnąć się – kołysać się
gibać/gibnąć – dźwigać
gichnąć – nalać
gideja – wysoka, chuda kobieta
giglać – łaskotać
gilejza – niezdara
glanc – połysk
gnyk – kark
golarz – fryzjer
glazejki – rękawiczki
glubka – rodzaj śliwki
głabać – kraść, brać
graitko/grajotko – instrument muzyczny
graty – rupiecie
grygolić – bazgrać
gzik/gziczka/gzika – twarożek, biały serek ze śmietaną
gzub – dziecko, malec
H
haczka – motyka
hazaj – zając
hejbnąć się – zdobyć się na coś
heklować – szydełkować
hulajpeta – hulajnoga
I
istny – ten właśnie
J
jaczka – marynarka
jaka, jupka – kurtka
juszka, jucha – krew
K
kanka – bańka, dzbanek
knyf – przemyślny sposób
kwirlejka – mątewka
kalafa – twarz
kamlot – kamień
karadeja – tramwaj lub inny pojazd
kasta – skrzynia
kejter – pies, kundel
kierz, kierzki – krzak, krzaki
kielczyć się – śmiać się
kieloch – ząb
kipa – niedopałek
kista – skrzynia
klamot – kamień
klapsztula – podwójna kromka chleba
klara – słońce
klejdry – plotki
klemki, klymki – twarde cukierki
klopnąć – sprzedać
kluber, kluka – nos
kluka – nos
klunkry – graty, rupiecie
knajder – malec, niedorostek
klofta – kłoda
knyp – nóż
kociamber – kot
korbol/korbal – dynia
królas – królik
L
laczki – obuwie domowe
lajsnąć – sprawić sobie coś, kupić
land – wieś
latoś – tego roku
leberka – wątrobianka
lofrować – włóczyć się bez celu
lola – kij, pałka, laska
lumpy – szmaty, ciuchy
luńt – kawałek
lury – nudy brednie
lyroć się – chwiać się
M
majsel – przecinak
makocz – makowiec
maluda – dziecko
mana – drużyna sportowa
mantel – płaszcz
mela – dziewczyna
miągwa – beksa, osoba płaczliwa
mrzygłód – niejadek, ktoś wychudzony
N
nadrach – obdartus, łobuz
narychtować – przygotować, naprawić
nieusłuchany – niegrzeczny
nośpłat – handlarz starzyzną
O
oblec – włożyć
omurzyć się – pobrudzić się
opypłać się – ubrudzić się
ośrupać – ogolić
P
pana – przebita dętka
parzybroda – zupa z kapusty
pipol – piekarz
plyndz – placek ziemniaczany
poruta – wstyd
pyra – ziemniak
R
rajzować – podróżować
redyska – rzodkiewka
repeta – gęsta zupa stanowiąca jednodaniowy obiad
rojber – nicpoń, łobuziak
rychtyk/rychtyg – akurat, dokładnie, w porządku
ryczka – taborek
rumpuć – gęsta zupa jarzynowa
ryfa – gęba, mina, wyraz twarzy
rzęchy – odzież, szmaty
S
skop – baran
skopowina – baranina
skataić się – zmęczyć się
sklep – piwnica
skład – sklep
statory – naczynia kuchenne
stryknąć się – zderzyć się
szabel, szabelek – fasolka szparagowa
szagówki – kopytka, kluski
szajba – obłęd, bzik
szałaput – lekkomyślny, raptowny
szczun/szczón – chłopak
szkieber – Niemiec
szkieta – noga
szneka z glancem – drożdżówka z lukrem
sznupa – twarz
sznytka – kromka chleba
sznytloch – szczypiorek
szparować – oszczędzać
szpeniol – ważniak, zarozumialec
szplin – postrzeleniec, wariat
szportka – spacerówka
szpryca – strzykawka
sztender, sztynder – stojak, trzepak do dywanów
sztrykować – robić na drutach
sztyft – uczeń rzemieślniczy, nowicjusz, pomocnik
sztyfcik – trzpień
szuchrować – oszukiwać
szuszwol – brudas, człowiek nieporządny
szwaja – noga
szwung – pęd, impet, ciąg
szydera – kpiny
Ś
śrupać – chrupać, głośno gryźć
świgać – rzucać
śrubociąg – korkociąg, śrubokręt
T
taśtać – nieść
trzewiki – buty
tuk – szpik kostny
tytka – torebka papierowa
U
uhajtnąć – uciąć, skaleczyć się
uskromnić się – uspokoić się
utonkać się – umoczyć się
W
wajcha – zwrotnica
wećpić – wrzucić
weko – słój do zapraw
węborek – wiadro
wiara, wiaruchna – ludzie, ludziska
wiks – lanie, bicie
winkiel – narożnik, róg
wknaić się – wcisnąć się, wleźć gdzieś
wuchta – wielka ilość
wyćpić – wyrzucić
wypindaczony/wypindraczony – wystrojony
Z
zaklepka – zasmażka do zupy
znorać się – ubrudzić się
zynder – łobuz, nierób
zyzol – zezowaty
Ż
żgajek – chłopak, wyrostek
żgak/żgok – kolec, zadra
żybura – mętna ciecz
