Gwara poznańska

3 min czytania

Poznań zaliczany jest do jednego z najstarszych miast w Polsce. Może poszczycić się niesamowicie bogatą historią i licznymi atrakcjami turystycznymi. Ponadto w starych dzielnicach tego miasta nadal możesz spotkać wiele wypowiedzi gwarowych. Dawniej gwara poznańska była używana zazwyczaj wokół Poznania i na jego przedmieściach. Dziś dogadują się w niej mieszkańcy Poznania i miejscowości wielkopolskich. Wszystko przez wzgląd na to, że gwary obu miast są do siebie niesamowicie zbliżone. Poznaj słownik gwary poznańskiej od A do Z.

Gwara poznańska – słownik od A do Z

A

afa – małpa

ajntop – potrawa z jednego garnka jednodaniowa, najczęściej gęsta zupa

ajzol – kawałek żelaza, element metalowy

akuratny – porządny, dokładny, staranny

ancug – garnitur

antrejka – weranda, przedpokój

B

bachać się – kąpać się

badejki – kąpielówki

baka – policzek

bamber – chłop, zwłaszcza bogaty, prostak

bana – pociąg

bauer – gospodarz

bejmy – pieniądze

bimba – tramwaj

blałka – wagary

blubrać – ględzić

blubry – brednie, bzdury

blyce – okulary

brachol – brat

brecha – łom

brechtać się – taplać się w wodzie

bręczeć – marudzić

brękot – maruda

bryle – okulary

bąbas – dziecko

bździągwa – pluskwa, coś małego; osoba ciągle narzekająca

C

chabas – mięso

chaps – kęs

chęchy – zarośla, krzaki, miejsce zaniedbane, podejrzane

chochla – łyżka wazowa, czerpak

chlabra – plucha, błoto

chapać – ciężko pracować

churchlać/churchać – kaszleć

cięgiem – ciągle

cug – przeciąg, podmuch

cug – pociąg

Ć

ćmik – papieros

ćpać, ćpić – rzucać

D

deczka – kocyk, serweta

drabka – drabina

dracheta – latawiec

drygać – bać się

drynda – taksówka

dudki – pieniądze

dudlać – płakać

dudy – płuca

dycht – całkiem

dynks – rzecz, której nazwy mówiący nie zna

E

ejber – łobuz

eka – narożnik, kąt, banda

F

fafoły – męty, cząstki stałe w cieczy

fefry – strach

fest – dobry, udany

fif – żart, figiel

fifny – zgrabny, szykowny

fleja – flejtuch

fogelka – plac zabaw

frechowny – bezczelny

funcka – lampa

futer – pożywienie

fyrać/fyrnąć – uciekać, uciec

G

gajgi – skrzypce

galart – galareta z mięsa

gamuła – gamoń

ganc – zupełnie, całkiem

gibać się, gibnąć się – kołysać się

gibać/gibnąć – dźwigać

gichnąć – nalać

gideja – wysoka, chuda kobieta

giglać – łaskotać

gilejza – niezdara

glanc – połysk

gnyk – kark

golarz – fryzjer

glazejki – rękawiczki

glubka – rodzaj śliwki

głabać – kraść, brać

graitko/grajotko – instrument muzyczny

graty – rupiecie

grygolić – bazgrać

gzik/gziczka/gzika – twarożek, biały serek ze śmietaną

gzub – dziecko, malec

H

haczka – motyka

hazaj – zając

hejbnąć się – zdobyć się na coś

heklować – szydełkować

hulajpeta – hulajnoga

I

istny – ten właśnie

J

jaczka – marynarka

jaka, jupka – kurtka

juszka, jucha – krew

K

kanka – bańka, dzbanek

knyf – przemyślny sposób

kwirlejka – mątewka

kalafa – twarz

kamlot – kamień

karadeja – tramwaj lub inny pojazd

kasta – skrzynia

kejter – pies, kundel

kierz, kierzki – krzak, krzaki

kielczyć się – śmiać się

kieloch – ząb

kipa – niedopałek

kista – skrzynia

klamot – kamień

klapsztula – podwójna kromka chleba

klara – słońce

klejdry – plotki

klemki, klymki – twarde cukierki

klopnąć – sprzedać

kluber, kluka – nos

kluka – nos

klunkry – graty, rupiecie

knajder – malec, niedorostek

klofta – kłoda

knyp – nóż

kociamber – kot

korbol/korbal – dynia

królas – królik

L

laczki – obuwie domowe

lajsnąć – sprawić sobie coś, kupić

land – wieś

latoś – tego roku

leberka – wątrobianka

lofrować – włóczyć się bez celu

lola – kij, pałka, laska

lumpy – szmaty, ciuchy

luńt – kawałek

lury – nudy brednie

lyroć się – chwiać się

M

majsel – przecinak

makocz – makowiec

maluda – dziecko

mana – drużyna sportowa

mantel – płaszcz

mela – dziewczyna

miągwa – beksa, osoba płaczliwa

mrzygłód – niejadek, ktoś wychudzony

N

nadrach – obdartus, łobuz

narychtować – przygotować, naprawić

nieusłuchany – niegrzeczny

nośpłat – handlarz starzyzną

O

oblec – włożyć

omurzyć się – pobrudzić się

opypłać się – ubrudzić się

ośrupać – ogolić

P

pana – przebita dętka

parzybroda – zupa z kapusty

pipol – piekarz

plyndz – placek ziemniaczany

poruta – wstyd

pyra – ziemniak

R

rajzować – podróżować

redyska – rzodkiewka

repeta – gęsta zupa stanowiąca jednodaniowy obiad

rojber – nicpoń, łobuziak

rychtyk/rychtyg – akurat, dokładnie, w porządku

ryczka – taborek

rumpuć – gęsta zupa jarzynowa

ryfa – gęba, mina, wyraz twarzy

rzęchy – odzież, szmaty

S

skop – baran

skopowina – baranina

skataić się – zmęczyć się

sklep – piwnica

skład – sklep

statory – naczynia kuchenne

stryknąć się – zderzyć się

szabel, szabelek – fasolka szparagowa

szagówki – kopytka, kluski

szajba – obłęd, bzik

szałaput – lekkomyślny, raptowny

szczun/szczón – chłopak

szkieber – Niemiec

szkieta – noga

szneka z glancem – drożdżówka z lukrem

sznupa – twarz

sznytka – kromka chleba

sznytloch – szczypiorek

szparować – oszczędzać

szpeniol – ważniak, zarozumialec

szplin – postrzeleniec, wariat

szportka – spacerówka

szpryca – strzykawka

sztender, sztynder – stojak, trzepak do dywanów

sztrykować – robić na drutach

sztyft – uczeń rzemieślniczy, nowicjusz, pomocnik

sztyfcik – trzpień

szuchrować – oszukiwać

szuszwol – brudas, człowiek nieporządny

szwaja – noga

szwung – pęd, impet, ciąg

szydera – kpiny

Ś

śrupać – chrupać, głośno gryźć

świgać – rzucać

śrubociąg – korkociąg, śrubokręt

T

taśtać – nieść

trzewiki – buty

tuk – szpik kostny

tytka – torebka papierowa

U

uhajtnąć – uciąć, skaleczyć się

uskromnić się – uspokoić się

utonkać się – umoczyć się

W

wajcha – zwrotnica

wećpić – wrzucić

weko – słój do zapraw

węborek – wiadro

wiara, wiaruchna – ludzie, ludziska

wiks – lanie, bicie

winkiel – narożnik, róg

wknaić się – wcisnąć się, wleźć gdzieś

wuchta – wielka ilość

wyćpić – wyrzucić

wypindaczony/wypindraczony – wystrojony

Z

zaklepka – zasmażka do zupy

znorać się – ubrudzić się

zynder – łobuz, nierób

zyzol – zezowaty

Ż

żgajek – chłopak, wyrostek

żgak/żgok – kolec, zadra

żybura – mętna ciecz